نیمکره شمالی با شب چله به استقبال انقلاب زمستانی می رود
به گزارش راستابلاگ، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران ضمن اشاره به آیین کهن ایرانی شب چله، با تکیه بر این که در ساعت ۱۲ و ۵۰ دقیقه ظهر روز شنبه اول دیماه ۱۴۰۳، مهر تابان به نقطه انقلاب زمستانی می رسد، اظهار داشت: طول شب در شب چلّه در نقاط مختلف کشور با هم یکسان نبوده، به نحوی که طول شب چلّه در چابهار، ۱۳ ساعت و ۲۶ دقیقه و در پارس آباد مغان ۱۴ ساعت و ۳۹ دقیقه خواهد بود و این زمان در تهران ۱۴ ساعت و ۱۶ دقیقه است.
مهندس مسعود عتیقی در گفت و گو با ایسنا، اظهار داشت: آیین شب چله به عنوان میراثی نیک به جا مانده از گذشتگان پاک سرشت این سرزمین است که برای نسل امروز و فردای ما به یادگار باقی مانده است و ما باید میراث دار خوبی برای اینطور آیین ها باشیم.
وی ادامه داد: نکته جالب در بیشتر آیین های ایرانی توجه به آسمان و دانش کهن اخترشناسی بوده است که باتوجه به این ریشه ها مناسبت ها و آیین ها در جامعه مرسوم شده است.
عتیقی افزود: بر این اساس شب چلّه که اغلب اوقات از آن به نام «یلدا» یاد می شود، به موضع قرارگیری خورشید در کره آسمان باز می گردد که در لحظه انقلاب زمستانی، مهر تابان (خورشید) بیشترین کشیدگی زاویه ای را با دایره استوای آسمان دارا خواهد بود که این مقدار برابر با ۲۳.۵ درجه است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران اظهار داشت: در ساعت ۱۲ و ۵۰ دقیقه ظهر روز شنبه، اول دی ماه ۱۴۰۳، مهرتابان به نقطه انقلاب زمستانی رسیده و فصل سرما در نیمکره شمالی زمین شروع می شود.
عتیقی تصریح کرد: همانگونه که بارها اشاره کرده ایم، در همین زمان ساکنان نیمکره جنوبی در آستانه فصل گرم تابستان قرار می گیرند.
وی افزود: بدیهی نیست عموم علاقه مندان بدانند که تغییر فصول به نزدیکی و دوری زمین از خورشید مرتبط نبوده، بلکه به سبب کجی محوری ۲۳.۵ درجه ای زمین نسبت به راستای صفحه مداری آن به گرد خورشید است و در حقیقت تصویر مدار زمین در آسمان و یا مسیر حرکت ظاهری خورشید بر روی کره آسمان که با نام «دایرة البروج» شناخته می شود، با استوای آسمانی که کره آسمان را به دو بخش مساوی تقسیم می کند، زاویه ۲۳.۵ درجه می سازد.
آغاز انقلاب زمستانی
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران اشاره کرد: همین زاویه ۲۳.۵ درجه موجب می شود که این دو دایره متقاطع در دو نقطه همدیگر را قطع کرده که از آنها به نام «اعتدال بهاری» و «اعتدال پاییزی» یاد می شود و طول شب و روز در آنها در سراسر کره زمین با یکدیگر برابر است.
وی تصریح کرد: در طرفین نقاط اعتدال، انقلابین وجود دارد که خورشید در این نقاط بیشترین فاصله را با استوای آسمان خواهد داشت. این دو نقطه «انقلاب تابستانی» و «انقلاب زمستانی» نامیده می شود.
کره آسمان و موقعیت نقاط اعتدالین و نقطه انقلاب تابستانی و انقلاب زمستانی
عتیقی اشاره کرد: اما نکته قابل توجه آنست که بجای پرداختن و مقایسه طول شب یلدا با شب های قبل و پس از آن، به این نکته مهم دقت کنیم که "شب چله" یک آیین و میراث فرهنگی چندین هزار ساله است و کسی اجازه ندارد با ابزارهای اندازه گیری دقیق قرن ۲۱ آنرا زیر سؤال ببرد!
وی ادامه داد: از طرف دیگر باتوجه به اینکه کمتر از دو هفته پیش از یلدا زودترین غروب خورشید و حدود ۲ هفته بعد از شب چلّه دیرترین غروب خورشید رخ می دهد، این نکته سبب شده برخی به اشتباه شب چلّه را به مفهوم بلندترین شب سال ندانند و این در حالیست که حد فاصل لحظه غروب خورشید در شامگاه ۳۰ آذر تا طلوع آن در بامدادان اول دی، طول این شب بشمار می رود و در میان شب های سال این شب طولانی ترین شب شمرده می شود.
عتیقی افزود: اما بطور معمول، هموطنانمان در شب اول دی، طولانی ترین شب سال و در پی آن کوتاه ترین روز را تجربه خواهند کرد و این در حالیست که تفاوت طول شب در نقاط مختلف کشور با هم یکسان نبوده، به نحوی که در نقاط جنوب شرق ایران همچون چابهار، طول شب چله ۱۳ ساعت و ۲۶ دقیقه و این شب در شمال غرب کشورمان مانند پارس آباد مغان ۱۴ ساعت و ۳۹ دقیقه خواهد بود.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: بدیهی است در نقاط مختلف جهان نیز طول این شب متفاوت بوده و بطور نمونه به کشور ایسلند با ۲۰ ساعت طول شب چلّه و کشورهای اروپایی مانند انگلستان و آلمان با طول ۱۶ ساعت در این شب می توان اشاره نمود.
عتیقی، طول شب چله در پایتخت ایران؛ تهران را ۱۴ ساعت و ۱۶ دقیقه بیان کرد و اظهار داشت: حد فاصل غروب خورشید در روز ۳۰ آذرماه جاری که ساعت ۱۶ و ۵۴ دقیقه است و لحظه طلوع مهر تابان در بامدادان روز شنبه اول دی ماه که ۷ و ۱۰ دقیقه بامداد است، طول شب مشخص می شود.
خوره روز
وی اشاره کرد: همیشه گفته شده که «یلدا» واژه ای سُریانی به مفهوم زایش است و این واژه می تواند به طلوع مهر تابان بعد از یک شب طولانی و غلبه نور بر تاریکی که یادآور یلدا یا تولد نیز هست، اشاره داشته باشد.
عتیقی اظهار داشت: در باور ایرانیان باستان، شب چلّه نقطه شروع خلقت بوده، ولی نکته جالب اینجاست که اخترشناسان ایرانی در روزگار کهن با وجود این که به ابزارهای دقیق امروزی دسترسی نداشته اند، ولی از تفاوت اندک این شب نسبت به شب های قبل و بعد آگاهی داشته، به نحوی که در بعضی متون از ۸ هزار سال قبل این آیین در کشورمان رواج داشته است و حتی باتوجه به نام دیگر خورشید که از آن به نام «خور» نیز یاد می شود؛ در آیین کیش مهر «خوره روز» که همان «خورشید روز» است، روز تولد مهر و اولین روز سال نو به شمار می آمده است.
این فعال حوزه نجوم آماتوری اظهار داشت: فرقه های مسیحی نیز با تفاوت هایی زادروز حضرت عیسی مسیح را یکی از روزهای نزدیک به انقلاب زمستانی می دانند و بنا بگفته ابوریحان بیرونی، مبدأ سال شماری تقویم کهن سیستانی، شروع زمستان بوده و در کتاب آثارالباقیه، منظور از یلدا را میلاد، تولد مهر و یا خورشید دانسته است.
عتیقی افزود: نکته ای که باید به آن توجه کرد، آنست که باتوجه به لحظه قرار گرفتن خورشید در انقلاب زمستانی که می تواند از ۳۰ آذر تا اول دی متفاوت باشد، این مساله سبب خواهد شد که در اندازه گیری طول شب، طول شب های اول و دوم دی ماه با هم مساوی و یا در حد ثانیه تفاوت داشته باشد، ولی همان گونه که در ابتدا تاکید شد، اگر بخواهیم میراث دار خوبی برای نیاکانمان باشیم، باید به آیین یلدا توجه ویژه داشته و آنرا پاس بداریم.
وی افزود: بدیهی است این شب بهانه ای برای یادآوری ارزش های گذشتگان با کتابخوانی و شاهنامه خوانی، تفأل بر دیوان حضرت حافظ و بیان تجارب بزرگترها، در کنار خوردن تنقلات؛ بهترین فرصت است که عموم مردم به ویژه نوجوانان و جوانان از رسانه های جمعی و فضای مجازی دوری گزیده و در این شب خاص طولانی بودن و سرمای شب را در بزم گرم خانوادگی و در کنار یکدیگر به انتها رسانند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران اشاره کرد: مناسبت شب چلّه در سال ۱۳۸۷ خورشیدی در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسید و در سال ۲۰۲۲ میلادی از طرف یونسکو بصورت مشترک با کشور افغانستان به ثبت جهانی رسیده است.
عتیقی افزود: طی تعدادی از سال ها که نقطه زمان انقلاب تابستانی به اول دی جا به جا می شود، متاسفانه شاهد این نکته هستیم که تعدادی از افراد برای نشان دادن دقت های ظاهری علمی خود، ناآگاهانه به مقابله با اندیشه و میراث ماندگار بزرگان این سرزمین رفته و به صورتی آیین نیک شب چلّه را زیر سؤال می برند و با این بیان که طول شب اول و دوم دی با هم برابر و یا حتی قدری کوتاه تر است، می کوشند در قرن انفجار اطلاعات و با وجود ادوات دقیق اندازه گیری، این حرکت زیبای هزاران ساله پیشینیان ما را کم رنگ جلوه دهند که جای بسی تعجب و تاسف است!
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب